16.5.1.2. RYZYKO ZMIANY CEN UPRAWNIEŃ DO EMISJI (CO₂)

PKN ORLEN zarządza centralnie ryzykiem związanym z kosztem rozliczenia emisji CO₂ w Grupie zgodnie z założeniami przyjętej Polityki zabezpieczania ryzyka rynkowego zatwierdzonej przez Zarząd PKN ORLEN. W ramach realizowanej strategii PKN ORLEN nabywa uprawnienia zarówno na potrzeby własne jak również w celu zabezpieczenia szacowanego wolumenu oraz kosztów nabycia uprawnień do emisji CO₂ spółek z Grupy. Bilans brakujących uprawnień do emisji CO₂ jest szacowany w oparciu o m.in. aktualne saldo posiadanych uprawnień, wykonane transakcje zakupu uprawnień z dostawą w przyszłości, zrealizowane oraz szacowane w przyszłych okresach emisje z poszczególnych instalacji w Grupie ORLEN oraz prognozy przydziału darmowych uprawnień.

Historycznie wszystkie zawierane przez Grupę kontrakty terminowe na zakup uprawnień do emisji CO₂ realizowane były w formie fizycznej dostawy w dacie ich zapadalności i wykorzystywane na potrzeby realizacji przez nią obowiązku umorzenia lub odsprzedawane na cele umorzeniowe spółkom z Grupy, w związku z czym nie podlegały wycenie do wartości godziwej, jako wyłączone z zakresu MSSF 9 Instrumenty finansowe.

W IV kwartale 2020 roku, biorąc pod uwagę sytuację gospodarczą związaną z COVID-19 oraz prognozy makroekonomiczne, pomimo stabilnej sytuacji finansowej i płynnościowej Grupy, została podjęta decyzja o przesunięciu daty realizacji zakupu uprawnień do emisji CO₂, które miały być dostarczone w grudniu 2020 roku, na marzec 2021 roku oraz grudzień 2021 roku. Grupa w konsekwencji dokonała odsprzedaży pozycji terminowej na giełdzie z datą dostawy w grudniu 2020 roku (poprzez zawarcie transakcji przeciwstawnych) oraz zawarła nowe kontrakty giełdowe na zakup tego samego wolumenu uprawnień do emisji CO₂ na późniejsze terminy. Podjęta decyzja przez Grupę o zmianie strategii w odniesieniu do zawartych kontraktów z datą dostawy na grudzień 2020 roku miała charakter incydentalny w momencie jej podejmowania i stanowiła reakcję na zdarzenia, których Grupa nie mogła w żaden sposób przewidzieć w momencie zawierania kontraktów.

W ramach realizacji pierwotnych kontraktów (buy) oraz transakcji przeciwstawnej (sell) Grupa rozpoznała w Pozostałych przychodach operacyjnych w pozycji Rozliczenie i wycena pochodnych instrumentów finansowych dotyczących ekspozycji operacyjnej efekt na rozliczeniu w wysokości 382 mln PLN.

Mając na uwadze podjętą pod koniec 2020 roku decyzję o przesunięciu daty realizacji zakupu uprawnień do emisji CO₂, założenia nowej strategii Grupy ORLEN do 2030 roku, której realizacja wpłynie również na strategię zabezpieczenia ryzyka kosztu rozliczenia emisji CO₂, jak również działania Grupy w zakresie zarządzania ryzykiem płynności skoncentrowane na optymalizacji przepływów gotówkowych i poziomu długu oraz wymogi MSSF w zakresie ujmowania i wyceny instrumentów finansowych, Grupa podjęła decyzję o wydzieleniu dwóch portfeli w ramach zawieranych kontraktów na zakup uprawnień CO₂:

• portfel „własny” CO₂ – w ramach którego kontrakty zostaną wykorzystane na potrzeby realizacji obowiązku umorzenia przez PKN ORLEN oraz spółki z Grupy - kontrakty te nie będą podlegały wycenie do wartości godziwej, zgodnie z wyłączeniem zawartym w MSSF 9,
• portfel „transakcyjny” CO₂ – dotyczący kontraktów, które zgodnie z realizowaną nową strategią zabezpieczenia ryzyka kosztu rozliczenia emisji CO₂, będą podlegały rozliczeniu w środkach pieniężnych lub w formie wymiany na inny instrument finansowy w późniejszych terminach, w związku z tym są ujmowane jako Instrumenty pochodne niewyznaczone dla celów rachunkowości zabezpieczeń zaklasyfikowane do aktywów/zobowiązań finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy zgodnie z MSSF 9.

Efekt wyceny kontraktów transakcyjnych CO₂ został rozpoznany w Pozostałych przychodach operacyjnych w pozycji Rozliczenie i wycena pochodnych instrumentów finansowych.